Topografische les

De namen Leguijt en Leguit komen wij in Nederland en België tegen in straatnamen, de naam van een polder en als stadswijk.

Leguijt bij Moerstraten (gemeente Roosendaal)

Tegenwoordig is Leguijt een straatnaam, maar vroeger was het een buurtschap. Volgens een stamboom op internet werden er zelfs mensen gedoopt, dus er zal ooit een kerk of kapel hebben gestaan.

Grappig detail: op het ene naambordje wordt het als Leguijt geschreven en op de andere als Leguyt.

Van de gemeente Roosendaal kreeg ik de volgende uitleg over de betekenis van de straatnaam:
“Leguijt (ook wel Legguijt, Leghuijt geschreven) was in vroeger tijden een soort “buurtschap”. De naam is afkomstig van Wouter van Leghuyt, een grootgrondbezitter uit Bergen op Zoom, die in 1515 eigenaar was van een hoeve (die later de naam Leghuyt kreeg) en stukken land onder Moerstraten.”

Het komt in Nederland vaak voor dat familienamen zijn afgeleid van de plaatsnamen of hoeves waar de familie vandaan kwam. Misschien is Wouter wel de oudst bekende Leguijt, maar waarschijnlijk zijn de huidige Leguijten niet aan hem verwant.

Leguit op Tholen

Ongeveer 9 kilometer westelijk van Leguit in Moerstraten, nabij Oud Vossemeer (gemeente Tholen), ligt een dijk die de Leguitse Dijk heet. Deze dijk ligt tegen de Leguitse Polder en het Schelde-Rijnkanaal.

Van de gemeente Tholen heb ik informatie ontvangen over de polder, die vermoedelijk in 1483 is ontstaan. De eerste vermelding van de polder dateert van 1491. Als verklaring van de naam wordt aangenomen dat het te maken had met de uitbreiding (een “uitleg”) van het land van Vossemeer.

De gemeente Tholen sluit niet uit de Wouter van Leghuyt te maken kan hebben gehad met de polder, mogelijk heeft hij eerst in de Leguitpolder gewoond en werd hij daarom Van Leghuyt genoemd.

Toen ik in de omgeving rond reed kwam ik tot mijn grote verbazing onderstaande straatnaamborden tegen, verbaasd omdat mijn vader in 1962 in Callantsoog de winkel overnam van de familie Vogelzang en hier kwamen twee dijken met gelijke namen samen ….

De Leguyt wijk in Bergen op Zoom

Toen mijn zoon in 2011 met de trein naar Vlissingen reed zag hij bij station Bergen op Zoom vanuit de trein “De Leguyt” op een gebouw staan. Het blijkt een stadswijk te zijn aan de westrand van het stadsdeel Gageldonk-West.

Van Elly van Eekelen van Het Markiezenhof Historisch Centrum ontving ik de volgende informatie over de herkomst van de naam voor de wijk:

De naamgeving van de wijk Leguyt komt voort uit het feit dat aan de weg naar Wouw (Oude Wouwsebaan) in 1549 een hoeve lag met landerijen genaamd“de Leguyt” (uit te spreken als: leg uit). Vermelding van de naam van het terrein komt voor tot en met 1724. Vermoedelijk is de hoeve tijdens de tachtigjarige oorlog verdwenen.

Op grond van bovenstaande historische gegevens heeft de gemeente in 1987 voor het bouwplan, groot 167 woningen, de naam “Leguyt” gekozen. Later is de naam op een van de gebouwen uit het bouwplan geplaatst.

Tegenwoordig ligt de Oude Wouwsebaan in het centrum van Bergen op Zoom, maar als ik naar de plattegrond van Bergen op Zoom kijk dan lijkt het mij dat dit in de 16e eeuw net buiten de stadsmuren lag.

Op onderstaande kaart van de beroemde cartograaf Blaeu uit 1649 zal de hoeve net buiten de stad hebben gelegen. De Woutsche Poort staat rechts op de kaart, de weg vanuit het stadscentrum naar de poort is de Woutsche Straet.

Opvallend dat naam Leguijt en Leguit in de 16e eeuw binnen een straal van 10 kilometer drie maal voorkomt (Leguitse polder bij Oud-Vossemeer, het buurtschap en de hoeve Leguijt bij Steenbergen en de hoeve nabij Bergen Op Zoom).

Leguit in Antwerpen

Verder komt Leguit als straatnaam in Antwerpen (België) voor, tegenwoordig ligt de straat vlakbij de rosse buurt van de stad. De straat was, toen ik er was, redelijk sober, maar wordt gerenoveerd.

De stad Antwerpen geeft twee mogelijke naamsverklaringen:

“De naam slaat op een in 1547 door de stad gebouwde hal, waarin een verzameling stalletjes en kramen voorzien waren voor de zich toen flink uitbreidende lederhandel.” De naam zou dus zijn afgeleid van het uitleggen van de huiden.

“Voor de bouw van de lederhal, circa 1500, stond op diezelfde plaats een huis van lakenbereiders met aansluitend een raamveld of bleekhof. Een raamveld diende om stoffen op ramen op te spannen om ze na de voorgaande behandeling te drogen, deze handeling noemde men “uitleggen”.”

In de straat is ook een café of zaal genaamd Leguit.